Samoocena — jak zbudować poczucie własnej wartości?

Jak zapewne wiesz na temat samooceny napisano wiele książek, artykułów. Można również wysłuchać wiele podcastów właśnie na temat naszej samooceny.

• Dlaczego nasza samoocena jest taka ważna?
• Dlaczego tak wiele o tym się pisze i mówi?
• A co jeśli z naszą samooceną jest coś nie tak?
• Czy można to zmienić?
• Czy jest na to jakiś sposób?

Czym jest Samoocena – Self Esteem 

Pojęcie self- esteem bywa tłumaczone na polski jako „samoocena” jak również „poczucie własnej wartości”. Nie można traktować tych dwóch odrębnych słów jako synonimy, ponieważ istnieją znaczące różnice pomiędzy samooceną a poczuciem własnej wartości. W języku polskim pojęcie to zaczyna się od słowa „poczucie”, co wskazuje na sferę doświadczania i odczuwania emocji. Poczucie własnej wartości jest więc stanem psychicznym, podczas gdy samoocena postawą wobec siebie, oceną samego siebie.

Oczywiście, żeby nie było zbyt łatwo; pomimo tego iż większość z nas wie czym jest samoocena, to jakbyśmy chcieli wyszukać jednej uniwersalnej definicji – nie znajdziemy takiej. Samoocena definiowana jest w różny sposób. Autorzy Wells i Marwell stwierdzają, że wielość definicji samooceny jest niczym niekończący się labirynt.

Definicja samooceny wg. Morris Rosenberg. Samoocena to postawa jednostki wobec samej siebie — wysoką samoocenę mają według niego osoby, które myślą o sobie, że są wystarczająco dobre i wartościowe.

Samoocena jest to „ewaluacja pojęcia Ja”, czyli uogólniona, względnie trwała ocena siebie jako osoby”. Jako elementy składowe zawiera w sobie ocenę własnej atrakcyjności fizycznej, umiejętności interpersonalnych, poczucia humoru, czy też różnych, innych umiejętności np. tańca, itp. Pojęcie samooceny bywa często mylnie nazywane poczuciem własnej wartości. Są to jednak dwa różne obszary. – Strelau

Samoocena może być zmienna w zależności od różnych aktywności. 

Samooceny specyficzne odnoszą się do oceny własnej osoby w poszczególnych aktywnościach oraz w odniesieniu do różnych charakterystyk podmiotu (Brown i Marshall, 2001). W tym ujęciu możliwe jest, że ta sama jednostka charakteryzuje się odmiennymi poziomami samooceny w różnych obszarach.

Można mieć zatem, na przykład, wysoką samoocenę w zakresie umiejętności pływania, ale niską w odniesieniu do gotowania.

Dlaczego samoocena jest ważna? 

Wysokość naszej samooceny ma bardzo istotny wpływ na nasze funkcjonowanie. Wysoka samoocena pozwala utrzymać dobre samopoczucie. Osoby z wysokim samopoczuciem o wiele częściej doświadczają pozytywnych emocji.Osoby z wysoką samooceną mają większe przekonanie o swojej atrakcyjności, inteligencji. Zdecydowanie bardziej są pewne swojego zdania niż osoby które cechują się niską samooceną. Osoby z wysoką samooceną są bardziej pewne siebie, akceptują siebie, mają większe poczucie autonomii, są bardziej otwarte i nastawione optymistycznie do działań.

Zdecydowanie wolniej zniechęcają się niepowodzeniami, są też bardziej przekonani o własnej skuteczności.

Z kolei osoby z niską samooceną bardzo szybko zniechęcają się, albo w ogóle nie podejmują się żadnych wyzwań. Trudno jest im opuścić swoją strefę komfortu. Obawiają się tego, że sobie nie poradzą i odniosą kolejną porażkę, która jeszcze bardziej ich przytłoczy. Samoocena jest silnie związana z negatywnym obrazem siebie w związkach partnerskich. Bardzo często takie osoby odczuwają lęk przed odrzuceniem, czują się w związku samotne, obawiają się, że ich partner odejdzie. Dlatego taka osoba bardzo często szuka aprobaty ze strony otoczenia i odczuwa pragnienie pozyskania przejawów akceptacji ze strony środowiska jak i swojego partnera.

Osoba z niskim samopoczuciem z góry zakłada, że nie jest w stanie poradzić sobie z trudnościami jakie staną jej na drodze. Mają bardzo negatywny obraz swojej osoby. Często czują się gorsze w porównaniu z innymi, a przez to też niejednokrotnie doświadczają nieprzyjemnych emocji. 

Osoby z niską samooceną często mogą powiedzieć o sobie: 

• Mam skłonności do niedoceniania siebie, 
• Jest mi nieprzyjemnie myśleć o samej sobie, 
• Nie lubię się wypowiadać na swój temat, 
• Nie akceptuje swojego wyglądu, 
• Czuje się niekomfortowo w rozmowie z ludźmi, 
• Nic nie osiągnęłam w porównaniu do mojego partnera, 
• Mam negatywne nastawienie do swojej osoby, 
• Obawiam się wyzwań, 
• Nie lubię zmian, nowych rzeczy, 
• Nie mam wystarczająco dużo szacunku względem siebie, 
• Chciałabym być bardziej kompetentna w swoich działaniach, 
• Nie czuje się dobrze w swoim towarzystwie, 
• Chciałabym być inna, 
• Nigdy nie udaje mi się osiągnąć tego co chce, 
• Nie wiem, co mogłabym o sobie powiedzieć pozytywnego. 

Jak sprawdzić swoją samoocenę? 

Oczywiście najważniejsze jest to, co sami myślimy o sobie.

• Czy potrafisz określić czy Twoja samoocena jest wysoka, albo też zbyt zaniżona?
• Czy dobrze czujesz się z samym sobą? Czy akceptujesz siebie?
• Czy lubisz siebie?

Możesz również wykonać bardzo popularny test na samoocenę Rosenberga, który składa się z 10 pytań (sprawdza się od 50 lat). Bądź test samooceny Hollanda. Polecam również do wykonania test o poczuciu własnej wartości, również na blogu Joanny Kaczorowskiej możesz wykonać krótki test. 

Zachęcam również do przeczytania podobnych artykułów: 

• Jak zwiększyć pewność siebie w 3 krokach?
• Straciłam pewność siebie
• Jak poradzić sobie z porażką?
• Strach jak sobie z nim radzić?
• Niech myślą co chcą, rób swoje